Γνωρίζουμε πλέον ότι οι ευτυχισμένες σχέσεις μεταξύ των συντρόφων αποτελούν τη βάση για μια ευτυχισμένη οικογένεια, και κατ’ επέκταση για τη συναισθηματική ασφάλεια που νιώθουν τα παιδιά, βιώνοντας υγιείς και σταθερούς συναισθηματικούς δεσμούς
Το γεγονός αυτό επιβεβαιώνεται και από μελέτες που δείχνουν ότι η έντονη αντιπαράθεση μεταξύ των γονιών επιδρά αρνητικά στα παιδιά, τα οποία συχνά αναπαράγουν αυτό το μοντέλο επικοινωνίας και γίνονται το ίδιο «σκληρά» με τους γονείς τους. Ακόμα πιο πρόσφατες έρευνες, δείχνουν πως οι αγαπημένες οικογένειες αποτελούν τη βάση για πιο ανθρώπινες κοινωνίες.
Το μοντέλο της συγκινησιακά εστιασμένης θεραπείας (EFT), εδραιώθηκε από την καθηγήτρια κλινικής ψυχολογίας, Sue Johnson, με στόχο να βοηθήσει συντρόφους να επικοινωνήσουν ξανά και να διατηρήσουν την αγάπη μεταξύ τους. Η εξέλιξη της συγκινησιακά εστιασμένης θεραπείας είναι ραγδαία και χρησιμοποιείται τόσο μεταξύ συντρόφων, όσο και μεταξύ οικογενειών.

Ας παρακολουθήσουμε όμως, από την αρχή την εξέλιξη αυτού του μοντέλου:
Ο Βρετανός ψυχίατρος, John Bowlby, διατύπωσε τη θεωρία ότι όταν ένα παιδί έχει «προβληματική» σχέση με τους γονείς του, επεξεργάζεται τις βασικές συναισθηματικές του ανάγκες μόνο με αρνητικό τρόπο. Η κλινική του εμπειρία και παρατήρηση, τον οδήγησε στη διατύπωση της θεωρίας του συναισθηματικού δεσμού, η οποία θεωρεί ότι η ποιότητα που έχει ο δεσμός του παιδιού με τα αγαπημένα του πρόσωπα στα αρχικά στάδια της ζωής του, είναι θεμελιώδης για την ανάπτυξη της προσωπικότητας του και του τρόπου με τον οποίο συνδέεται με τους άλλους. Μαζί με την ερευνήτρια, Mary Ainsworth, πραγματοποίησαν ένα πείραμα για να επιβεβαιώσουν την εξής θεωρία:
Ότι σε στιγμές αβεβαιότητας, αναστάτωσης ή στεναχώριας, το παιδί ψάχνει να βρει έναν συγκεκριμένο άνθρωπο, στον οποίο έχει επενδύσει συναισθηματικά και υπολογίζει πως αυτός ο άνθρωπος θα είναι εκεί όταν αρχίσει να γνωρίζει τον κόσμο.
Αυτό που αποδεικνύει η θεωρία του συναισθηματικού δεσμού, είναι ότι η συναισθηματική ανταπόκριση προσφέρει ισχυρή ψυχική ανθεκτικότητα, δύναμη, θάρρος, ασφάλεια.

Το μοντέλο της συγκινησιακά εστιασμένης θεραπείας βασίζεται ακριβώς σε αυτήν την συναισθηματική σύνδεση. Μας μαθαίνει πως όταν ο ασφαλής δεσμός πάει να χαθεί ανάμεσα στους ενήλικες, τότε τα μέλη της σχέσης μπαίνουν σε κατάσταση «μάχης» ή «φυγής», γίνονται επιθετικοί, επιρρίπτουν ευθύνες ο ένας στον άλλον, κλείνονται στον εαυτό τους ή αδιαφορούν. Αυτό είναι και το κομβικό σημείο, όπου οδηγεί σε έναν μη υγιή τρόπο επικοινωνίας, καθώς και τα δυο μέλη της σχέσης νιώθουν πια αντίπαλοι και όχι σύμμαχοι.

Το ίδιο μοτίβο μπορεί να δούμε να επαναλαμβάνεται όχι απαραίτητα μεταξύ ενηλίκων, αλλά και μεταξύ παιδιού και γονιού. Εάν για παράδειγμα ένα παιδί ζητάει κάτι από τη μητέρα του και εκείνη ασυνείδητα αδιαφορεί, λόγω πίεσης ή άλλων υποχρεώσεων, τότε το παιδί αποσυνδέεται συναισθηματικά και είναι πιθανό να αντιδράσει με κάποια από τις παραπάνω συμπεριφορές. Εάν και η μητέρα εκείνη τη στιγμή δεν προσπαθήσει να σταματήσει αυτή τη συναισθηματική αποσύνδεση, τότε θα υπάρξει μια έκρηξη ανάμεσά τους, η οποία θα πληγώσει και τους δύο.

Η συγκινησιακά εστιασμένη θεραπεία μας προτρέπει να μάθουμε να προλαβαίνουμε τις στιγμές αποσύνδεσης, αλλά ακόμα κι αν δεν τις προλάβουμε, να μπορούμε γρήγορα να επανασυνδεθούμε και να επικοινωνήσουμε με ασφάλεια για αυτό που έχει συμβεί.

Η υγιής συναισθηματική ανταπόκριση βασίζεται στις εξής τρεις αξίες:

διαθεσιμότητα – ανταπόκριση – δέσμευση

Πώς διατηρούμε όμως να αναπτύξουμε έναν ασφαλή δεσμό;

• Όταν είμαστε διαθέσιμοι συναισθηματικά.
• Όταν ακούμε με ανοιχτότητα και φροντίδα τις ανάγκες του άλλου.
• Όταν συντονιζόμαστε με τις ανάγκες και τους φόβους του «άλλου», χωρίς να κρίνουμε.
• Όταν «δεσμευόμαστε» δίνοντας ιδιαίτερη προσοχή στο αγαπημένο μας πρόσωπο.

Συμπερασματικά…
Όταν νιώθουμε ασφαλείς στην οικογένειά μας, έχουμε να δώσουμε περισσότερη ενέργεια στους άλλους και μπορούμε να δεσμευτούμε συναισθηματικά. Αυτό συμβαίνει και με τα παιδιά, από πολύ μικρή κιόλας ηλικία.

Έτσι, τα παιδιά που μεγαλώνουν σε μια οικογένεια νιώθοντας ότι τα υπολογίζουν και τα ακούνε, αποκτούν ενσυναίσθηση, δημιουργούν μια πιο ισχυρή προσωπικότητα και μπορούν να δημιουργήσουν υγιείς σχέσεις σε όλη την πορεία της ζωής τους. Τέτοια παιδιά θέλουμε να αναθρέψουμε!

Βιβλιογραφία: Johnson, S. (2014) «Κράτα με σφιχτά», εκδόσεις Gutenberg
Επιμέλεια άρθρου:
Χριστίνα Μπούφαλη – Μπαβέλλα, Ψυχολόγος