Ένα παιδί που παρουσιάζει δυσκολίες στον λόγο, συχνά δυσανασχετεί με την ομιλία του και νιώθει ντροπή, φόβο, ανασφάλεια και άγχος. Θα ανακουφιστεί, εάν ακούσει από τον παιδίατρο ότι και άλλα παιδιά δυσκολεύονται να μιλήσουν, από τον δάσκαλο της τάξης ότι κανείς και τίποτε δεν το απειλεί και από τους γονείς του ότι το αποδέχονται έτσι όπως είναι. Πάνω απ’ όλα όμως, αυτό που έχει ανάγκη είναι η εξειδικευμένη βοήθεια, για να ξεπεράσει τις δυσκολίες του.

Αναπτυξιακές Διαταραχές Ομιλίας

Το παιδί εμφανίζει ομιλία που μοιάζει με την ομιλία παιδιών μικρότερης ηλικίας. Μία ή περισσότερες ομάδες ήχων (φωνήματα) δεν έχουν κατακτηθεί σωστά και προφέρονται λαθεμένα. Συχνά, το παιδί γίνεται κατανοητό μόνο από άτομα του οικείου του περιβάλλοντος.

Το παιδί δυσκολεύεται να παράγει συγκεκριμένους ήχους της ομιλίας, μετά το πέρας της αναμενόμενης ηλικίας κατάκτησης αυτών των ήχων. Συχνά, η δυσκολία αυτή συνδέεται με αδυναμία στη χρήση των οργάνων της άρθρωσης (χείλη, γλώσσα, δόντια, υπερώα, μάγουλα).

Το παιδί εμφανίζει κάποια από τα ακόλουθα συμπτώματα:

  • επανάληψεις ήχων, συλλαβών, λέξεων
  • επιμηκύνσεις ήχων
  • μπλοκαρίσματα, παύσεις
  • γρήγορο ρυθμό ομιλίας

Τα παραπάνω συμπτώματα συνυπάρχουν με συμπεριφορές όπως:

  • ένταση στα χείλη και το σαγόνι
  • ανοιγοκλείσιμο των ματιών
  • διακοπή της βλεμματικής επαφής
  • διατάραξη του φυσιολογικού ρυθμού της αναπνοής
  • απότομες ή/ και επαναλαμβανόμενες κινήσεις της κεφαλής, των χεριών, των ποδιών

Τέλος, τα παραπάνω συνοδεύονται από αρνητικά συναισθήματα και σκέψεις, όπως: φόβο, ντροπή, ενοχές, άγχος, απόγνωση, απομόνωση, άρνηση.

Αναπτυξιακές Γλωσσικές Διαταραχές

Τα παιδιά παρουσιάζουν δυσκολίες στον λόγο, σε επίπεδο κατανόησης ή/και έκφρασης, ενώ το νοητικό δυναμικό, οι αισθητηριακές δομές και η συναισθηματική ανάπτυξη κινούνται σε φυσιολογικά επίπεδα.

Στο ιστορικό προκύπτει χρονολογική καθυστέρηση στην εμφάνιση γλωσσικών οροσήμων (πρώτη λέξη, πρώτη φράση) και γενικά παρουσιάζεται πιο βραδύς ρυθμός γλωσσικής ανάπτυξης.

Η οργάνωση του λόγου σε επίπεδο κατανόησης και έκφρασης είναι διαταραγμένη και εμφανίζονται δυσκολίες σε αρκετούς τομείς της γλώσσας. Ενδεικτικά:

  • στη Δομή (γραμματικά και μορφοσυντακτικά λάθη)
  • στο Περιεχόμενο (φτωχό λεξιλόγιο, αργή ανάκληση)
  • στη Χρήση (απαντήσεις εκτός θέματος, ελλιπής κριτική σκέψη)
  • στη Φωνολογία (πρώιμες φωνολογικές διεργασίες)

Στην περίπτωση της Γλωσσικής καθυστέρησης, τα παιδιά εξελίσσουν τις γλωσσικές τους δεξιότητες, αλλά με πιο αργό ρυθμό σε σχέση με τους συνομήλικους τους. Πιθανότατα, οι δυσκολίες αυτές να συνδέονται με αισθητηριακές βλάβες, νοητική υστέρηση, σύνδρομα, διαταραχές του αυτιστικού φάσματος κ.α.

Τα παιδιά με Δ.Α.Φ. παρουσιάζουν μεγάλη ποικιλία στην μορφή και τον βαθμό σοβαρότητας των συμπτωμάτων. Αυτά αφορούν κυρίως, στην δυσκολία αλληλεπίδρασης και επικοινωνίας με το περιβάλλον, στην απουσία συναισθημάτων και φαντασίας, καθώς και στην ύπαρξη εμμονικών σκέψεων και στερεοτυπικών κινήσεων.

Το γλωσσικό και επικοινωνιακό προφίλ των παιδιών επηρεάζεται σε όλα  τα επίπεδα, αλλά ο βαθμός σοβαρότητας ποικίλει σημαντικά από άτομο σε άτομο.

Το έργο του Λογοθεραπευτή στη λεξιμάθεια περιλαμβάνει:

  • Τη σφαιρική αξιολόγηση των γλωσσικών και επικοινωνιακών δεξιοτήτων του παιδιού.
  • Την οργάνωση ενός εξατομικευμένου προγράμματος αποκατάστασης, με συγκεκριμένους στόχους, ευέλικτο και προσανατολισμένο στις ανάγκες και το προφίλ του παιδιού.
  • Την οργάνωση ομαδικών προγραμμάτων αποκατάστασης, όταν αυτό είναι απαραίτητο, για την εφαρμογή και γενίκευση των στόχων μέσα σε πλαίσιο κοινωνικής ομάδας και την καλλιέργεια των επικοινωνιακών δεξιοτήτων.
  • Τη δημιουργία ειδικού θεραπευτικού υλικού για το κάθε παιδί, σύμφωνα με τις ανάγκες και τα ενδιαφέροντά του.
  • Τη χρήση κατάλληλης μεθοδολογίας για την επίτευξη των θεραπευτικών στόχων (εικόνες, παιχνίδια, Η/Υ, ταμπλέτα).
  • Την ενημέρωση των γονέων / φροντιστών του παιδιού για την εξέλιξή του και τη συνεργασία μαζί τους, ώστε να μεταφέρονται οι δεξιότητες, που έχουν κατακτηθεί στη θεραπεία, σε όλα τα περιβάλλοντα (οικογενειακό, κοινωνικό και σχολικό).
  • Την εκπαίδευση των γονέων / φροντιστών σε τεχνικές που διευκολύνουν τη γλωσσική έκφραση και επικοινωνία του παιδιού.
  • Την ενίσχυση της αυτονομίας και της ωρίμανσης του παιδιού.
  • Τη στενή συνεργασία με επιστήμονες άλλων ειδικοτήτων, που παρακολουθούν το παιδί (Εργοθεραπευτής, Ειδικός Παιδαγωγός, Ψυχολόγος, Νευρολόγος, Παιδίατρος, Οδοντίατος, ΩΡΛ, κ.α.).