Σκεφτείτε πώς διδάσκουμε ανάγνωση…

Φανταστείτε την ανάγνωση σαν ένα ισόπλευρο τρίγωνο, κάθε πλευρά του οποίου αντιπροσωπεύει μία από τις 3 εξίσου απαραίτητες δεξιότητες για την κατάκτησή της. Ποιες όμως είναι αυτές;

Η πρώτη πλευρά του τριγώνου: Η σωστή ανάγνωση των λέξεων.

Είναι δηλαδή σε θέση ένα παιδί απρόσκοπτα να αντιστοιχίσει τους ήχους με τα αντίστοιχα γραφήματα, προκειμένου να αποκωδικοποιήσει-διαβάσει σωστά τη λέξη;

Η δεύτερη πλευρά του τριγώνου: Η ταχύτητα της ανάγνωσης (αναγνωστική ευχέρεια).

Είναι ο μαθητής σε θέση να διαβάζει όχι μόνο σωστά, αλλά και γρήγορα μια λέξη, μια πρόταση, μια παράγραφο και φυσικά ένα κείμενο; 

Η τρίτη πλευρά: Η κατανόηση της ανάγνωσης. 

Είναι σε θέση ένας μαθητής να καταλάβει αυτό που διάβασε, αφού άλλωστε αυτός είναι και ο απώτερος λειτουργικός σκοπός της ανάγνωσης;

Ας μιλήσουμε τώρα για το γνωστικό αντικείμενο των μαθηματικών. Φανταστείτε τα κι αυτά σαν ένα ισόπλευρο τρίγωνο με 3 εξίσου σημαντικές πλευρές: ορθότητα απαντήσεων, ταχύτητα σκέψης/απάντησης και κατανόηση μαθηματικών εννοιών. 

Κι εδώ αρχίζουν οι παράλληλοι βίοι! Όταν ένα παιδί διαβάζει και σωστά και γρήγορα ένα κείμενο, αλλά δεν κατανοεί αυτό που διαβάζει, τότε τι κάνουμε; Συχνά επιλέγουμε κείμενα πιο εύκολα και σιγά σιγά μεταπηδούμε σε δυσκολότερα, αφού ο βασικός στόχος της ανάγνωσης είναι η κατανόηση του περιεχομένου. Σωστά;

Το ίδιο θα έπρεπε να συμβαίνει και στα μαθηματικά. Συμβαίνει όμως; Ας σκεφτούμε τώρα όλο το εκπαιδευτικό σύστημα και τη διδασκαλία των μαθηματικών. Ισχύει ότι στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα η έμφαση δίνεται στις δύο μόνο πλευρές του τριγώνου: στην ορθότητα  και στην ταχύτητα των απαντήσεων,  γι’ αυτό και το τρίγωνο δεν είναι πια ισόπλευρο, αλλά σκαλινό!

Φανταστείτε όμως τι θα γινόταν αν με αυτόν τον τρόπο διδάσκαμε και την ανάγνωση, δίνοντας έμφαση στην ορθότητα και την ταχύτητα, αλλά όχι στην κατανόηση. Ας το κάνουμε μ’ ένα παράδειγμα….διαβάστε γρήγορα και σωστά την επόμενη πρόταση.

Τα κόκαλα από Ελλήνων των βγαλμένη ιερά τα, σαν ανδρειωμένη πρώτα ω και, Ελευθεριά χαίρε, χαίρε!

Το απολαύσατε αυτό που διαβάσατε; Το καταλάβατε; Μπορείτε να το αναδιηγηθείτε σε κάποιον άλλο;

Μάλλον όχι, σωστά; Λογικό! Έτσι νιώθουν τα παιδιά που έχουν δυσκολίες στην αναγνωστική κατανόηση…δεν καταλαβαίνουν αυτό που διαβάζουν, δεν παίρνουν χαρά, δεν το απολαμβάνουν, γι’ αυτό και στο τέλος την αποφεύγουν.

Ε λοιπόν το ίδιο συμβαίνει και με τα μαθηματικά. Αν μας ενδιαφέρει η ορθότητα των απαντήσεων και η ταχύτητα, χωρίς οι μαθητές μας να κατανοούν αυτό που κάνουν, τότε η απόκτηση της γνώσης γίνεται διεκπεραιωτική και λίγο καταναγκαστική, εξανεμίζοντας συναισθήματα ευχαρίστησης και ικανοποίησης. Από πού όμως θα αντλήσουν χαρά οι μαθητές μας; Αυτό είναι το μεγάλο αγκάθι στη διδασκαλία των μαθηματικών στη χώρα μας….η ταχύτητα και η ορθότητα μας βοηθούν πολύ γιατί δημιουργούν τις συνθήκες για μια καλύτερη κατανόηση, αλλά δεν θα έπρεπε να μας αποπροσανατολίζουν από τον βασικό μας στόχο: τη βαθιά κατανόηση των μαθηματικών. Και όταν ένας μαθητής κατανοήσει μια μαθηματική ιδέα-έννοια βαθιά, μπορεί να κάνει συνδέσεις με άλλες μαθηματικές έννοιες. Και τα οφέλη αυτής της σύνδεσης των εννοιών είναι πολλαπλά: ενισχύεται η μνήμη των μαθητών, καλλιεργείται η εσωτερική επιβράβευση, απαλλάσσονται οι μαθητές από τη στείρα παπαγαλία, αποβάλλονται συναισθήματα άγχους και συνεπώς διευκολύνεται η εκμάθηση της καινούργιας γνώσης.

Την επόμενη λοιπόν φορά που θα θέλουμε οι μαθητές μας να «θυμηθούν» για παράδειγμα το δύσκολο γινόμενο του 8 Χ 9, ας τους αφήσουμε να σκεφτούν πως μπορούν να το βρουν χωρίς να χρειάζεται να πουν την κάθε προπαίδεια από την αρχή, μέχρι να φτάσουν στο επιθυμητό αποτέλεσμα. Κάποιοι μαθητές μπορεί να βρουν το γινόμενο, αν σκεφτούν 5 εννιάρια και μετά αν προσθέσουν άλλα 3 εννιάρια, ή μπορούν να «πατήσουν στο 10 Χ 8 και να «κατέβουν ένα οκτάρι. Κάποιοι άλλοι μπορούν να «πατήσουν» στο 8 Χ 8 και να προσθέσουν ένα ακόμη οκτάρι. Κάποιοι μπορεί να πάρουν 4 εννιάρια και να διπλασιάσουν το γινόμενο…..

Επομένως χρειάζεται ισομερής ανάπτυξη των τριών πλευρών του κάθε τριγώνου και της ανάγνωσης και των μαθηματικών, δίνοντας έμφαση στη βάση των ισόπλευρων τριγώνων που είναι η κατανόηση. Το ευτύχημα είναι ότι μια μεγάλη μερίδα εκπαιδευτικών έχει αρχίσει και υιοθετεί τη νέα αυτή αντίληψη περί διδασκαλίας των μαθηματικών. Και ξέρετε κάτι; έχει αποτέλεσμα! Την επόμενη λοιπόν φορά που θα διδάξουμε μία νέα μαθηματική έννοια στους μαθητές μας, όπως π.χ την έννοια του κλάσματος, των δεκαδικών αριθμών, ας σκεφτούμε το ισόπλευρο τρίγωνο των απαραίτητων δεξιοτήτων!

 

Ανθή Κοκκωνη, Μ.Ed in dyslexia and dyscalculia