Τα παιδιά που παρουσιάζουν μαθησιακές δυσκολίες στην εκμάθηση της μητρικής γλώσσας δεν είναι υποχρεωτικό να παρουσιάζουν δυσκολίες και στην εκμάθηση της ξένης γλώσσας. Ωστόσο, από την εμπειρία μας, έχουμε δει ότι υπάρχουν παιδιά που παραπέμφθηκαν για μαθησιακή αξιολόγηση στη μητρική τους γλώσσα, εξαιτίας ανεξήγητων δυσκολιών που παρουσίασαν στην εκμάθηση της ξένης γλώσσας. Αλλά και επιστημονικά έχει καταγραφεί ότι, συγκεκριμένα στο μάθημα της Αγγλικής γλώσσας, συχνά αποκαλύπτονται οι μαθησιακές δυσκολίες μαθητών, που δεν έχουν διαγνωστεί ή δεν έχουν εμφανιστεί προηγουμένως στη μητρική τους γλώσσα (Μάρκου, 1996).
Λίγα λόγια για την Αγγλική γλώσσα:
Πώς θα διαβάζατε τις λέξεις [fox], [tough], [though];
Στη λέξη [fox] ο μαθητής βλέπει τρία γράμματα (γραφήματα) και ακούει τρεις ήχους (φωνήματα). Αυτό όμως δεν ισχύει για παράδειγμα με τις λέξεις [tough] και [though], που ενώ ο μαθητής βλέπει την ίδια κατάληξη θα πρέπει να την προφέρει με διαφορετικό τρόπο. Κάτι τέτοιο δεν ισχύει στα Ελληνικά, καθώς σχεδόν πάντοτε γράφουμε ό,τι ακούμε και διαβάζουμε αυτό που βλέπουμε (φωνολογικά διαφανής γλώσσας). Αντίθετα, τα Αγγλικά παρουσιάζουν πληθώρα φωνολογικών ιδιαιτεροτήτων, με πολλές εξαιρέσεις και ανώμαλες λέξεις (φωνολογικά αδιαφανής γλώσσας). Η Αγγλική γλώσσα θεωρείται μία «δυσλεκτική γλώσσα» λόγω της «αδιαφάνειας» που τη χαρακτηρίζει.
Τι εννοούμε όταν λέμε ότι η Αγγλική γλώσσα είναι δυσλεκτική;
Σε έρευνα που διεξήχθη στο Πανεπιστήμιο Dundee της Σκωτίας σε συνεργασία με το Πάντειο Πανεπιστήμιο, η Aγγλική γλώσσα περιγράφεται ως μία από τις χειρότερες περιπτώσεις για την κατάκτηση της ανάγνωσης, σε αντίθεση με την Eλληνική που χαρακτηρίζεται ως ιδανική γλώσσα, κυρίως για τους αρχάριους αναγνώστες. Η έρευνα κατέληξε στο συμπέρασμα ότι, η κατάκτηση της ανάγνωσης στην Aγγλική γλώσσα είναι πιο δυσχερής και χρειάζεται πολύ περισσότερο χρόνο να ολοκληρωθεί σε σχέση με την Eλληνική. Επίσης, στην Aγγλική γλώσσα παρατηρούνται περισσότερα κι εντονότερα δυσλεξικού τύπου λάθη στα πρώτα στάδια κατάκτησης της αναγνωστικής δεξιότητας (Duncan & Seymour, 2001). Όταν, επομένως, οι Έλληνες μαθητές καλούνται να μάθουν την Aγγλική γλώσσα, έρχονται αντιμέτωποι με αυτές τις σημαντικές διαφορές των δύο γλωσσών.
Για τους λόγους αυτούς έχει γεννηθεί η ανάγκη για την εφαρμογή ενός διαφοροποιημένου τρόπου διδακτικής της Αγγλικής γλώσσας, κυρίως στα παιδιά με Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες ή/και Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής/Υπερκινητικότητας, που θα τηρεί τις παρακάτω παραμέτρους:
- θα εξοικειώνει τα παιδιά με τις φωνές (φωνήματα) και τα γράμματα (γραφήματα) της Αγγλικής γλώσσας.
- θα βοηθάει τους μαθητές να κατακτήσουν και να καλλιεργήσουν την αναγνωστική τους δεξιότητα πριν ξεκινήσουν να διδάσκονται ορθογραφία.
- Θα έχει σταθερή δομή, όπως αυτή προτείνεται από τα σύγχρονα Βρετανικά προγράμματα αποκατάστασης μαθησιακών δυσκολιών.
- Θα καλλιεργεί την ενεργή συμμετοχή του μαθητή.
- Θα είναι πολυαισθητηριακή κι ευέλικτη.
- Θα συμβάλλει στην ποιοτική τροποποίηση της διδασκαλίας βάσει των αρχών της συνεκπαίδευσης και της συνδιδασκαλίας.
- Θα εστιάζει στο μαθησιακό προφίλ και τον βαθμό ετοιμότητας του κάθε παιδιού.
Πώς γίνεται η αξιολόγηση των μαθητών στην Αγγλική γλώσσα;
Κατόπιν αιτήματος των γονέων, το παιδί αξιολογείται στη γνώση και στη χρήση της Αγγλικής γλώσσας. Η αξιολόγηση γίνεται με χρήση μη σταθμισμένων δοκιμασιών, με βάση το επίπεδο του παιδιού στα Αγγλικά.
Πιο συγκεκριμένα, αξιολογείται:
- Η αναγνωρισιμότητα των γραμμάτων της Αγγλικής αλφαβήτου (γραφή κι ανάγνωση).
- Η αναγνωστική ικανότητα του παιδιού σ’ επίπεδο λέξεων και κειμένου.
- Η γνώση και η εφαρμογή γραμματικών κανόνων.
- Η κατανόηση κειμένων.
- Η γραπτή έκφραση (αυθόρμητη γραφή).
Σεμινάρια και εποπτείες.
Μία φορά το χρόνο πραγματοποιείται στον χώρο της “λεξιμάθειας” ένα επτάωρο επιμορφωτικό σεμινάριο βιωματικού χαρακτήρα, που απευθύνεται σε καθηγητές Αγγλικής γλώσσας και σε Ειδικούς Παιδαγωγούς που έχουν τα απαραίτητα προσόντα για τη διδασκαλία της Αγγλικής γλώσσας. Οι συμμετέχοντες έχουν την ευκαιρία να:
- Eνημερωθούν για τη φύση των μαθησιακών δυσκολιών και τις σύγχρονες εξελίξεις στον τομέα των μαθησιακών δυσκολιών.
- Γνωρίσουν τις αρχές του προγράμματος παρέμβασης στην Αγγλική γλώσσα.
- Εκπαιδευτούν για τον τρόπο αξιολόγησης των εκπαιδευτικών αναγκών των παιδιών.
- Καταρτιστούν σε τεχνικές διδασκαλίας στους τομείς της φωνολογικής καλλιέργειας, της γραμματικής, του λεξιλογίου και του γραπτού λόγου.
- Εξασκηθούν στη διαμόρφωση ενός εξατομικεύμενου προγράμματος, βασισμένο στις δυσκολίες, αλλά και στις δυνατότητες του εκάστοτε παιδιού.
Μετά το πέρας του σεμιναρίου δίνεται επιπλέον υλικό προς μελέτη (βιβλιογραφία και εκπαιδευτικά βίντεο) και φύλλα εργασίας. Σε περίπτωση που κάποιος καθηγητής Αγγλικής γλώσσας το επιθυμεί, παρέχεται εποπτεία σε τακτά χρονικά διαστήματα, ώστε να νιώθει και εκείνος σίγουρος για την πορεία του εκπαιδευτικού του έργου, αλλά και να μπορεί να συζητάει τυχόν απορίες ή δυσκολίες που προκύπτουν μέσα στα μαθήματά του.
Επιπλέον, στο χώρο της “λεξιμάθειας”, αλλά και διαδικτυακά, οργώνονται και πραγματοποιούνται σεμινάρια μικρότερης διάρκειας με ποικίλη θεματολογία, που αφορά στη διδακτική της Αγγλικής γλώσσας, την αντιμετώπιση δύσκολων συμπεριφορών στην τάξη (του σχολείου ή/και του φροντιστηρίου) και τη διαφοροποιημένη διδασκαλία.
Η βιβλιοπρότασή μας.
Το safe & sound είναι ένα βιβλίο που φιλοδοξεί να εισάγει ομαλά του Έλληνες μαθητές στις βασικές φωνολογικές δομές της Αγγλικής γλώσσας. Η επιλογή των δομών αυτών έγινε κατόπιν προσεκτικής έρευνας και σύμφωνα με την ιεραρχία που παρουσιάζεται στις μεθόδους αποκατάστασης της Αγγλικής γλώσσας στα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες.
Το safe & sound μπορεί να λειτουργήσει επικουρικά στο βασικό βιβλίο της τάξης, με σκοπό να δημιουργήσει μια δομή και να βάλει βασικούς κανόνες στο φωνολογικό σύστημα της Αγγλικής γλώσσας, που τόσο ταλαιπωρεί τους Έλληνες μαθητές. Άλλωστε ας μην ξεχνάμε ότι, και τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες μπορούν να μάθουν Αγγλικά!