Η ΔΕΠ-Υ αποτελεί μια αναπτυξιακή διαταραχή με νευροβιολογική βάση και έχει δύο κύρια συμπτώματα: το μικρό εύρος προσοχής και τον παρορμητισμό/έντονη κινητικότητα. Αξίζει να σημειωθεί ότι, σε «φυσιολογικά» άτομα παρουσιάζονται παρόμοιες συμπεριφορές. Η διαφορά έγκειται στο γεγονός ότι τα άτομα με ΔΕΠ-Υ εμφανίζουν τις προαναφερόμενες συμπεριφορές σε βαθμό ασύμφωνο με την ηλικία τους και με το αναπτυξιακό τους επίπεδο και με τέτοια συχνότητα ή βαρύτητα που παρατηρείται σημαντική επίπτωση σε βασικούς τομείς της καθημερινότητάς τους: στις διαπροσωπικές τους σχέσεις, στο σχολείο, στον εργασιακό τομέα. Τα συμπτώματα ξεκινούν πριν από την ηλικία των 7 ετών και πρέπει να παρατηρούνται σε δύο τουλάχιστον περιβάλλοντα: π.χ. ΚΑΙ στο σχολείο ΚΑΙ στο σπίτι. Διαβάστε παρακάτω την περίπτωση του Μιχάλη που αποτελεί ενδεικτική περίπτωση ΔΕΠ-Υ.

«Ο Μιχάλης, 9 ετών είναι ένα ζωηρό παιδί, το οποίο κινείται αδιάκοπα χωρίς να κουράζεται. Δυσκολεύεται ιδιαίτερα όταν είναι υποχρεωμένος να παραμείνει καθιστός για πολλή ώρα, όπως για παράδειγμα στη σχολική τάξη ή στο σπίτι την ώρα της μελέτης.

Πρόκειται για ένα παιδί εξαιρετικά ανυπόμονο και παρορμητικό. Αρνείται να περιμένει τη σειρά του στα παιχνίδια, διακόπτει συχνά τους άλλους όταν μιλούν και στην τάξη πετάγεται χωρίς να του δοθεί ο λόγος. Πολλές φορές ενεργεί απερίσκεπτα. Στο σπίτι βαριέται γρήγορα τα παιχνίδια του και παρατάει γρήγορα αυτό που έχει ξεκινήσει προκειμένου ν’ ασχοληθεί με κάτι άλλο, το οποίο θα βαρεθεί επίσης πολύ σύντομα. Ο Μιχάλης δίνει συχνά την εντύπωση ότι είναι απρόσεκτος και αφηρημένος.

Οι γονείς του παραξενεύονται βλέποντάς ότι ο Μιχάλης δυσκολεύεται τόσο πολύ να συγκεντρωθεί όταν μελετά για το σχολείο, καταφέρνει όμως, να συγκεντρώνεται πολύ εύκολα όταν ασχολείται με το ηλεκτρονικό παιχνίδι που του έκαναν δώρο τα Χριστούγεννα. Εκπλήσσονται επίσης, με τη δυνατότητα συγκέντρωσής του όταν του υπόσχονται κάποια αμοιβή για την ολοκλήρωση της δραστηριότητας. Όσον αφορά στη συμπεριφορά του, ο Μιχάλης είναι πολλές φορές αγενής, απότομος και ανυπάκουος.

Οι συνεχείς παρατηρήσεις και τιμωρίες φαίνεται να μην έχουν καμία επίδραση πάνω του. Συχνά, λέει ψέματα και μερικές φορές γίνεται επιθετικός απέναντι στα άλλα παιδιά, τα οποία αποφεύγουν την παρέα του και δεν θέλουν να παίζουν μαζί του, γιατί κάνει ζαβολιές και εκνευρίζεται πολύ εύκολα όταν χάνει. Γενικά, ο Μιχάλης βρίσκεται πάντοτε στο επίκεντρο της προσοχής, γιατί η συμπεριφορά του είναι προκλητική και ενοχλεί εξαιρετικά τους άλλους»
Στην εφηβεία και στην ενήλικη ζωή τα συμπτώματα γίνονται λιγότερο εμφανή, καθώς η απροσεξία/παρορμητικότητα/υπερκινητικότητα παρουσιάζεται συνήθως σαν εξωτερική κι εσωτερική ανησυχία

Σκεφτείτε τώρα τον Μιχάλη σαν ενήλικα με ΔΕΠ-Υ. Ο Μιχάλης θα εμφανίζει κάποια από τα εξής χαρακτηριστικά:

• Δυσκολία να εκφράζει τις απόψεις του στους άλλους
• Δυσκολία να ολοκληρώνει ό,τι αρχίζει.
• Δυσκολία να συμμετάσχει σε μία δομημένη συζήτηση: η σκέψη του μπορεί να πετά στο μέσο μιας συζήτησης και να αλλάζει συχνά θέματα, κάτι που ενοχλεί τους συνομιλητές του.
• Έντονες μεταπτώσεις στη διάθεση
• Προβλήματα στο χειρισμό χρημάτων και στην οργάνωση οικονομικών σχεδίων
• Ασυνεπής απόδοση παρά τη μεγάλη του προσπάθεια.
• Μέτρια δυνατότητα εκτίμησης των δυνάμεων ή των ελαττωμάτων του
• Ανυπομονησία. Δυσκολεύεται να περιμένει τη σειρά του ή να αφήσει το συνομιλητή του να ολοκληρώσει την άποψή του.
• Αδυναμία να μάθει από τα λάθη του. Συχνά ακολουθεί την ίδια στρατηγική παρόλο που απέτυχε
• Χαμηλή αυτοεκτίμηση λόγω των πολυετών κριτικών που έχει εισπράξει (τεμπέλης, αδιάφορος, ονειροπόλος κλπ)
• Έντονη αναβλητικότητα και απόκτηση συνήθειας να εκτελεί τις εργασίες τους την τελευταία στιγμή
• Αναζήτηση για έντονη διέγερση, υιοθετώντας εθιστικές συμπεριφορές, όπως τζόγος, έντονος καταναλωτισμός, υπερκατανάλωση φαγητού ή αλκοόλ, λήψη ρίσκων.
• Δυσκολία να είναι συνεπής στις κοινωνικές τους σχέσεις, γεγονός που δυσχεραίνει τη δημιουργία ή/και τη διατήρηση φιλικών σχέσεων.